Trong lĩnh vực quản lý và đo đạc đất đai, ba khái niệm trắc địa, địa chính và địa hình thường được nhắc đến. Mặc dù có sự liên quan, nhưng mỗi lĩnh vực này có những đặc thù riêng biệt.
Trắc địa
Trắc địa là quá trình đo đạc và xử lý số liệu để xác định vị trí tương đối của các điểm trên bề mặt Trái Đất. Công việc này bao gồm đo đạc tọa độ, độ cao, kích thước, hình dạng và phương hướng của địa hình cũng như các đối tượng trên mặt đất, nhằm thể hiện chúng trên bản đồ. Trắc địa được chia thành nhiều chuyên ngành như:
- Trắc địa bản đồ
- Trắc địa công trình
- Trắc địa mỏ
- Trắc địa cao cấp
- Trắc địa ảnh
- Viễn thám
- Định vị vệ tinh
- Trắc địa biển
Địa chính
Địa chính là hệ thống tư liệu và văn bản xác định rõ quyền sở hữu, vị trí, ranh giới, chất lượng, số lượng và việc sử dụng đất. Nội dung này bao gồm cả việc cấp đất, giá đất và các tài liệu liên quan như dữ liệu và bản đồ. Địa chính được nhà nước thành lập và quản lý, với trọng tâm là quyền sở hữu đất đai.
Địa hình
Địa hình đề cập đến bề mặt đất với các yếu tố như chất đất, dáng đất, hệ thống thủy văn, lớp thực vật, điểm dân cư, đường giao thông và các đối tượng khác. Khảo sát địa hình là hoạt động nghiên cứu và đánh giá điều kiện tự nhiên trên mặt đất tại địa điểm dự kiến xây dựng công trình, phục vụ cho công tác quy hoạch, thiết kế và thi công.
Sự khác biệt trong công tác của trắc địa, địa chính và địa hình
Mặc dù có sự liên quan, nhưng công tác trong ba lĩnh vực này có những điểm khác biệt rõ rệt:
Trắc địa
- Lựa chọn thiết bị, địa điểm và phương pháp khảo sát.
- Thu thập dữ liệu, thực hiện các phép đo và ghi chép lại.
- Thực hiện các phép tính dựa trên dữ liệu đã thu thập.
- Lập bản đồ bằng cách vẽ và tính toán giá trị, thể hiện dưới dạng bản đồ, biểu đồ hoặc dữ liệu số.
- Triển khai các bản vẽ thiết kế ra thực địa.
Địa chính
- Xây dựng và thực hiện chính sách pháp luật về đất đai.
- Xây dựng và thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất phù hợp với phát triển kinh tế – xã hội.
- Điều tra đất đai, đo đạc, lập bản đồ địa chính và các bản đồ chuyên đề về đất đai để quản lý và sử dụng đất hiệu quả.
- Đánh giá, định giá đất, xây dựng hệ thống thuế và phí liên quan đến sử dụng đất.
- Quản lý đất đai bao gồm đăng ký đất đai, lập hồ sơ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thống kê và kiểm kê đất.
Địa hình
- Xác định chính xác vị trí các hạng mục công trình.
- Xác định khối lượng đào đắp công trình, phục vụ cho thiết kế và thi công.
- Đánh giá điều kiện địa hình tuyến cần khảo sát để đề xuất biện pháp thi công phù hợp.
- Quan trắc chuyển vị lún, nghiêng trong quá trình thi công và khai thác công trình để đánh giá mức độ ổn định và có biện pháp khắc phục kịp thời nếu cần thiết.
Như vậy, mặc dù trắc địa, địa chính và địa hình đều liên quan đến đất đai và bề mặt Trái Đất, nhưng mỗi lĩnh vực có phạm vi và chức năng riêng biệt, đóng góp quan trọng vào quản lý và phát triển bền vững.